Achttiende-eeuwse interieurs in Oudenaarde: comfort, modegevoeligheid en privacy – met casestudies in virtuele erfgoedbeleving
Hilbran De Loof
Master Erfgoedstudies
2024 — 2025
onderzoek
promotoren
Julie De Groot
Nicolas de Nézot, stadsmaquette Oudenaarde (1746)
Philippe Vanden Hende, Kraantjeskan (1762)
Aanhef boedelinventaris Josephus Van Holderbeke (1776)
Achttiende-eeuwse interieurs in Oudenaarde: comfort, modegevoeligheid en privacy – met casestudies in virtuele erfgoedbeleving
Op basis van 102 boedelinventarissen (1739–1796) reconstrueert deze scriptie het dagelijks leven binnenshuis in achttiende-eeuws Oudenaarde. Comfort, modegevoeligheid en privacy vormen de centrale thema’s. Het onderzoek toont een toename van comfort en modieuze consumptie, met meer nadruk op privacy en zelfbeheersing, al zijn hierbij duidelijke sociaal-economische verschillen. Twee casestudies verkennen hoe historische interieurs via augmented en virtual reality visueel en ervaringsgericht ontsloten kunnen worden voor een breder publiek.
Binnen de Oudenaardse geschiedschrijving en het lokale erfgoedbeleid blijven de achttiende eeuw en particuliere interieurs onderbelicht. Deze scriptie onderzoekt op basis van 102 boedelinventarissen (1739–1796) het dagelijks leven binnenshuis. Drie thema’s staan centraal: (1) comfort op het vlak van zit- en slaapmeubilair, verwarming en verlichting; (2) modegevoeligheid en de verspreiding van nieuwe producten, waaronder (tafel-)gerei gelinkt aan koloniale producten; en (3) privacy en zelfbeheersing – zichtbaar in tafelgewoonten, wapenbezit en woningindeling. Via kwantitatieve en kwalitatieve analyse worden objecten, personen en ruimtes met elkaar verbonden.
De inventarissen tonen een toename van het huiselijk comfort, zij het ongelijk verdeeld. Rijkere huishoudens beschikten over meer en comfortabelere objecten die zowel het dagelijks leven veraangenaamden als sociale status en modegevoeligheid weerspiegelden. Bij armere gezinnen bleef de stijging van het basiscomfort beperkt. Het consumptiepatroon werd modieuzer en gevarieerder: theegerei was wijdverspreid, koffie brak trager door, en chocolade bleef elitair. Huishoudens hechtten meer belang aan esthetiek en vernieuwing, wat zichtbaar werd in de toename van spiegels, porselein, sierobjecten en zorgvuldig ingerichte schouwmantels.
Verfijnde tafelgewoonten, minder wapenbezit en de opdeling van woningen wijzen op het groeiende belang van privacy en zelfbeheersing. Terwijl salette en voorkamer fungeerden als representatieve ontvangstruimten, verplaatsten slapen en andere private activiteiten zich naar boven- en achterkamers, of naar semi-publieke ruimtes zoals de boven voorkamer.
Tot slot onderzoekt deze scriptie hoe digitale reconstructies het verleden publiek toegankelijk kunnen maken. Door augmented en virtual reality te koppelen aan een achttiende-eeuwse stadsmaquette en boedelinventarissen ontstaat een visuele, ervaringsgerichte ontsluiting die betrokkenheid en historisch besef versterkt.