Het Spoorweglandschap

Emma Van Landeghem

Master Architectuur
2024 — 2025

studio
Architectuur van de Achterkant

promotoren
Frederik Vandyck

Het Spoorweglandschap

Dit onderzoek richt zich op het spanningsveld tussen spoorweginfrastructuur en het stedelijk weefsel, met een focus op de liminale zones die hieruit voortvloeien. Deze zones bevinden zich op de grens tussen twee sterk contrasterende systemen: de rechtlijnige, grootschalige en technologische logica van het spoor enerzijds, en het kleinschalige, organisch gegroeide stadsweefsel anderzijds. De liminale ruimte die hierdoor ontstaat, wordt gekenmerkt door ruimtelijke eigenaardigheden en een zekere onbestemdheid. Dit vormt de context voor informeel gebruik en toe-eigening, zoals zichtbaar in graffiti en experimentele activiteiten.

Het onderzoek, gesitueerd binnen de Antwerpse ring, vertrekt vanuit benadering geïnspireerd op grounded theory. Via systematische veldobservaties, fotografie en historische analyse worden ruimtelijke fenomenen verzameld, gecategoriseerd en in een vocabularium gevat. Parallel worden gebruikssporen geanalyseerd via interviews, observaties en mapping. Door deze gegevens te combineren, wordt gezocht naar de relatie tussen morfologie en gebruik van liminale ruimtes. Ook is het onderzoek geïnspireerd op dat van Wim Cuyvers.

Hij bestudeert de liminale ruimte en het gebruik dat er plaatsvindt, wat hij transgressie noemt. Daarnaast wordt de Antwerpse situatie vergeleken met die van Brussel, waar gelijkaardige conflicten en patronen zichtbaar zijn. Het onderzoek tracht niet alleen inzicht te geven in hoe deze liminale ruimtes functioneren, maar ook hoe ze betekenis krijgen binnen de maatschappelijke context.

Uit het onderzoek blijkt dat er een verband bestaat tussen de morfologie van liminale ruimtes en transgressiedaden. Concepten als beschutting, toegankelijkheid, overzicht en donkerte blijken sterk van invloed op het soort gebruik of transgressie. Deze restruimtes bieden ruimte aan gedragingen die elders in de stad moeilijker plaats kunnen vinden. Het behoud van deze beschutte en weinig ontworpen plekken is daarom van maatschappelijk belang. Ze functioneren als een noodzakelijke bufferzone en weerspiegelen sociale noden binnen het stedelijke landschap.

Contact

Emma Van Landeghem

CL1R1SZ