EEN TRANSITIE-RETROFIT VOOR LEONARDO CISNEIROS

De geplande eigendomsoverdracht van het gebouw aan MLRT opent de deur naar een retrofitproces, gefinancierd via het overheidsprogramma ‘Minha Casa Minha Vida’. Deze masterthesis onderzoekt hoe een retrofit gerealiseerd kan worden met respect voor de wooncultuur van de huidige, kwetsbare bewoners van het Segadas Vianagebouw. Naast juridische, politieke en beleidsmatige dimensies, staat de sociaalruimtelijke impact op de bewoners centraal.

Aan de hand van de participatieve onderzoeksmethode Design-Driven Participatory Action Research (DD-PAR) namen bewoners actief deel als co-onderzoekers. Via veldwerk, co-creatie, ontwerpend onderzoek en reflectieve terugkoppeling werd het retrofitproces in samenwerking met lokale actoren onderzocht. 

De studie brengt vier sleutelthema’s in kaart: de huidige wooncultuur, de fysieke toestand en de eigendomssituatie van het gebouw, de visies van betrokken actoren op retrofit, en de ruimtelijke compatibiliteit tussen deze elementen. Hieruit blijkt dat er duidelijke spanningen bestaan tussen beleidskaders, ontwerppraktijken en bewonersparticipatie. De opgelegde retrofitnormen zijn vaak in strijd met de bestaande, informele woonpraktijken van de bewoners. Vanuit dit spanningsveld worden ontwerpvoorstellen gesuggereerd die vertrekken vanuit de bestaande situatie als ‘tabula scripta’, waarbij de huidige context als uitgangspunt dient voor ruimtelijke voorstellen.

Tot slot is een gebrek aan huisvestingsperspectief voor de bewoners tijdens de fase waarin de retrofit wordt uitgevoerd. Het onderzoek concludeert daarom dat een transitie-retrofit noodzakelijk is: een overgangsfase die het risico op sociale ontwrichting vermindert en de continuïteit, de gemeenschapsstructuur en de woonzekerheid tijdens renovatie waarborgt.