Het versterken van duurzame samenwerkingen tussen musea en gemeenschappen, groepen en individuen

Musea bevinden zich vandaag in een transitie: van objectgerichte instellingen naar dynamische platforms voor ontmoeting, dialoog en maatschappelijke reflectie. Tegelijk groeit de internationale aandacht voor immaterieel cultureel erfgoed, waarbij gemeenschappen, groepen en individuen centraal staan als dragers van levende tradities. Dit roept de vraag op hoe musea hierop kunnen inspelen en duurzame samenwerkingen structureel kunnen ontwikkelen.

Deze masterproef onderzoekt dat vraagstuk aan de hand van de twaalfjarige samenwerking (2012-2024) tussen het MAS en Mestizo Arts Platform (MAP) rond de jaarlijkse viering van Día de los Muertos. Het project bracht kunstenaars, gemeenschappen en bezoekers samen rond het thema herinnering en verlies, en illustreerde hoe erfgoed een dynamisch proces is van gedeelde betekenisgeving. Tegelijkertijd werden er ook spanningen zichtbaar, bijvoorbeeld rond machtsverhoudingen, gedeeld eigenaarschap en de kwetsbaarheid van participatie wanneer die afhankelijk blijft van individuele medewerkers of tijdelijke projecten.

Het onderzoek koppelt interviews, observaties en documentanalyse aan internationale beleidskaders en actuele museologische debatten, en biedt daarmee inzicht in de complexiteit van het opbouwen van duurzame relaties. Ze vragen om structurele verankering, wederkerigheid en transparantie, maar ook om tijd, middelen en een mentaliteitsverandering binnen instellingen.
Het onderzoek toont aan dat duurzaamheid in erfgoedzorg niet enkel gaat over het conserveren van objecten, maar vooral over het opbouwen van langdurige, wederkerige relaties met erfgoedgemeenschappen. Het nodigt musea uit om voorbij hun muren te kijken en erfgoed te zien als een dynamisch proces dat voortdurend betekenis krijgt in ontmoeting met mensen.